وجوه تمایز مردم‌سالاری دینی از دموكراسی

گفتگوی سایت khamenei.ir  با استاد خسروپناه
مردم‌سالاری یا دموكراسی به عقیده اكثریت صاحب‌نظران این عرصه، نشأت‌گرفته از نوعی قرارداد اجتماعی و عرفی است. به همین دلیل مبانی و سطح تحلیل در مباحث مردم‌سالاری بر همین پایه شكل گرفته است. این عامل باعث شده تا چارچوب‌های تحلیلی در این زمینه نتوانند ویژگی‌ها و كاركردهای «مردم‌سالاری دینی» را فهم كنند. چراكه این مدل فراتر از یك قرارداد اجتماعی است و مبانی خاص خود را دارد. یادداشت زیر از دكتر عبدالحسین خسروپناه به توضیح این مؤلفه‌ها و تفاوت‌ها می‌پردازد:

ادامه نوشته

بازخوانی هشدارهای مکرر رهبر انقلاب در مورد اخلاق سیاسی

صاحب‏نظران سیاسی بر این مهم مهر تأیید می‏زنند که در فضای کنونی مسائل اول کشور و موضوعاتی که موجب جدال‏ها و دعواهای سیاسی می‏شود، به شأنی نازل تقلیل یافته و اهداف کلان و آرمانی انقلاب را تحت الشعاع قرار داده است. در واقع كمتر جریان و گروهي به مسائل اصلی انقلاب و اینکه چه موضوعاتی باید به مسئله اصلی کشور تبديل شود تا اهداف متعالی نظام برآورده شده باشد، فکر نمی‏کند. جریان‌هاي سیاسی در مقام ارائه راهبرد برای نظام و ایجاد فضای جدیدی در کشور نیستند؛ بلکه تنها به دنبال متهم کردن هم و خرده‎گیری بر نواقص یکدیگرند. در این فضا فاصله‏ای بین سطح خواص و عوام جامعه نیز خواه‏نا‏خواه فراهم می‏آید. چه آنکه مردم از بسیاری جدال‏های سیاسیِ بی‏حاصل گریزانند.

با توجه به اهمیت این مسئله و تأکید مکرر رهبر انقلاب بر روی آن، مرور دقیق‏تر گزاره‏های سخنان ایشان می‎تواند مسیری روشن را فراروی جریان‌هاي ارزشی کشور برای ادامه راه قرار دهد. مسلما مخاطب بیانات رهبری همه جریان‌هاي سیاسی، دانشجویان، اقشار مختلف و رسانه‏ها هستند. اکنون این ماییم که باید بنشینیم و با مرور دوباره مواضع خود و مقتدایمان فکری به حال وضعیت موجود و کنش و واکنش‏های مرسوم دنیای سیاست بکنیم. آیا وقت آن نرسیده که یک بار هم که شده انگشت اتهام را به جای رقیب به جانب خود بگیریم و سهم خود را در ایجاد این فضا به نقد بکشیم؟ اولین قسمت از این بحث را در ادامه می‎خوانید.

ادامه نوشته

هفت خطبه تاریخی و تاریخ ساز امام خامنه ای

هنوز 10 سال از انتصاب حضرت آیت الله خامنه ای به امامت جمعه تهران نگذشته بود که پس از عروج آسمانی بنیانگذار انقلاب اسلامی، به وصیت امام خمینی، مجلس خبرگان امام جمعه تهران را به رهبری انقلاب برگزید. امام جمعه تهران در دوران حیات امام، خطبه های تاریخ سازی را مانند خطبه 15 اسفند 1359 که در آن خشم انقلابی در برابر بنی صدر، جایش را به صبر به فرموده امام داده بود، خطبه غرا پس از عزل بنی صدر، خطبه روشنگرانه پس از پذیرش قطع نامه ایراد کرده بود.

در این نوشتار به هفت خطبه تاریخی و تاریخ ساز آیت الله خامنه ای در دوران رهبری ایشان می پردازیم:

ادامه نوشته

حسن عباسی کیست؟

مركز تحت مديريت حسن عباسي چه مي‌كند، رسانه‌هاي بيگانه چه مي‌گويند؟

«(آيت‌الله) علی خامنه ای، رهبر ايران بود که نبرد عليه "تهديدات نرم" را در صدر اولويت های نهادهای اطلاعاتی و امنيتی کشور قرار داد. از آن زمان تا کنون، سازمان های اطلاعاتی و پشتيبانان آنها نظير مرکز تنظيم دکترين تحليلی به رهبری حسن عباسی به صرف ميليون ها دلار برای تحقيق بر روی کارتون ها دست زده اند تا دسيسه های جاسوسی غرب جهت براندازی رژيم را برملا سازند.» اين بخشي از نوشته گاردين در مورد دكتر حسن عباسي است. (http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/nov/30/iran-nuclear-scientists-roadrunner)

به گزارش رجانيوز، چندی پیش نیز هفته‌نامه نيويورك تايمز، "دكستر فيلكينز" (DEXTER FILKINS) در مقاله‌اي باعنوان "شبكه تلويزيوني فارسي وان جذاب براي بينندگان اما تهديدي براي دولت ايران" از مبارزه دولت ايران با جنگ نرم فرهنگي خبر داد.

در بخشی از این مقاله آمده بود : «"حسن عباسي" (Hassan Abassi) رئيس مركز مطالعات استراتژيك و دكترين امنيت بدون مرز وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در مصاحبه تلويزيوني خود عليه "جنگ نرم فرهنگي" غرب هشدار داده است. به اعتقاد آقاي عباسي، جنگ آمريكايي "24" قصد دارد تا از طريق ارائه تصويري نامناسب از مسلمانان به عنوان تروريست، نفرت از مسلمانان و ترس از اسلام را در سراسر جهان اشاعه دهند.»

عباسی به دلیل تمرکزش بر روی تحلیل و تفسیر فیلم و سریال‌های خارجی و تبیین تاثیر آنها در ذهن و قلب جوانان، در فضای سایبر به‌عنوان يكي از فرماندهان جنگ نرم معروف است. به اعتقاد وی، رسانه عمده ترین سلاح در جنگ نرم و هالیوود مقر فرماندهی دشمن در این جنگ است.

علاوه بر رسانه‌هاي خارجي، هاشمی رفسنجانی نیز حسن عباسی را يكي از مخالفان اصلي خود مي‌داند، به‌طوري كه حتي در نامه 19 خرداد 1388 خود به رهبر انقلاب، تلویحا به این نکته اشاره کرده بود. در آن نامه، آمده بود: "... از آنجا که بخشی از این اظهارات قبلاً در رسانه‌های دولتی و آتش تهیه آن در سخنرانی مشهد مقدس مطرح شده..." ، "....در دور جدید تهمت‌ها و هجمه‌ها هم از حدود پنج سال پیش تاکنون دندان روی جگر دارم". عباسی در خرداد ماه 1383 در یک سخنرانی روشنگرانه در مشهد اقدام به افشاگری علیه هاشمی کرده بود که سی‌دی آن تا دورترین نقاط ایران نیز به صورت مردمی منتشر شده بود. به گفته برخی ناظران سياسي، این افشاگری تاثیر به‌سزایی در روند انتخابات ریاست جمهوری نهم داشت.

در عين حال، عباسی برگزار کننده تنها کلاس آزاد علوم استراتژیک در ایران است و تاکنون هم تعداد 250 جلسه از این کلاس‌های آزاد برگزار شده است که در نوع خود رکورد کلاس‌های آزاد از اول انقلاب تاکنون است.

مرکز بررسی های امنیت بدون مرز (DACSB) به ریاست حسن عباسی، خصوصی بوده و تا کنون هیچ گونه حمایت مالی و اعتباری از طرف دولت نشده است. این مرکز به صورت نهاد مردمی است و جوانانی از سطوح مختلف دانشگاهی (لیسانس، فوق لیسانس و دکترا) به صورت داوطلبانه فعاليت‌هاي آن را انجام مي‌دهند.

عباسی متولد 1345 با شش سال سابقه رزمندگي در دفاع مقدس هرگز مترصد پاسخگویی به ادعای شمخانی در برنامه امروز دیروز فردا نشد. شمخانی در آن برنامه ادعا کرده بود "عباسی که حتی یک روز هم سابقه جبهه ندارد، حق اعتراض به مدیریت فرماندهان جنگ را ندارد" که البته اين اظهارنظر با واکنش یامین پور مجري برنامه مواجه شد.

حسن عباسی در 16 خرداد 1388 به علت پیش بینی فتنه سبز و مطرح کردن "مثلث ما نمی توانیم" در یک سخنرانی در جمع وبلاگ نویسان با شکایت حسن روحانی بازداشت شد که البته بعد از جريان فتنه 88، در دادگاه رفع اتهام و تبرئه شد.

عباسی، برگرفته از قرآن کریم "جامعه هجری" را تنها مدل ممکن در مقابل جامعه مدنی مي‌داند و مدعی است استراتژی‌های مبتنی برفطرت تنها رهیافت بشر می تواند باشد. همان‌طور که در گزارش شماره 10مارشال سنتر (مرکز مطالعات امنیتی اروپایی) آمده بود، عباسی به عنوان یکی از طراحان "دکترین جنگ نامتقارن" در غرب شناخته می شود. این در حالی است که حسن روحانی با بودجه ای میلیاردی، ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را در ساختمان 10 طبقه ای در نیاوران به عهده دارد.

طي ماه‌هاي اخير، کلاس‌های علوم استراتژیک دكتر عباسی که در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار می شد، به دلیل حمایت نكردن مسئولین، به منطقه تهران نو- فلکه لوزی- پلاک30 منتقل شده است. این کلاس‌های آزاد پنج شنبه ها از ساعت 8 الی 12 با حضور بیش از 200 نفر داوطلب برگزار می شود.

دکتر بشیریه کیست؟

دکتر بشیریه کیست؟

بسیاری وی را سروش دهه 80 می دانند اما تفاوتی که میان وی و سروش قائلند آن است که سروش را استاد حوزه اندیشه فلسفی- دینی اما بشیریه را استاد حوزه فلسفی- اجتماعی می‌دانند.

بدیهی است دکتر بشیریه که دکترای تئوری‌های سیاسی خود را در سال ۱۹۸۲ از انگلستان گرفته است، دموکراسی را همان‌گونه می‌فهمد که در دانشگاه‌های غربی تدریس می‌شود. رفتارها و نظرات بسیاری از سران مشارکت را باید در آرای و تفکرات حسین بشیریه جستجو کرد، شخصی که گرچه شاگردانش شروع‌کننده جریان اصلاح طلبی بودند اما خودش همیشه در پرده و بیشتر نقش یک نظاره‌گر را ایفا می‌کند. گرایش تخصصی دکتر بشیریه بدین ترتیب است: كارشناسی: تئوریهای انقلاب. كارشناسی ارشد: جامعه شناسی سياسی و دكترای: جامعه شناسی ایران- انديشه سیاسی در ايران. 

وی یکی از عناصر پشت پرده و از نویسندگان برنامه چهارم توسعه است، شاید خبر نداشته باشید در برنامه چهارم توسعه قسمتهایی مبنی بر لزوم رابطه با رژیم صهیونیستی گنجانده شده است. در سال ۱۳۸۰ وقتی دکتر بشیریه دست به انتشار ترجمه‌ی خود از اثر مشهور توماس هابز؛ لویاتان زد، سعید حجاریان در مقاله‌ای در روزنامه ایران از این کار استاد خود استقبال کرد و آن را ستود.

لویاتان اثر مشهور توماس هابز پس از ۳۵۰ سال به زبان فارسی ترجمه شده است، بزرگترین و نخستین اثر فلسفه سیاسی به زبان انگلیسی است و اولین شرح جامع درباره دولت مدرن و ویژگی‌ها و کارکردهای آن است. به ویژه "جدایی دین از سیاست" به عنوان یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دولت مدرن، یکی از محورهای اساسی دکترین هابز را در لویاتان تشکیل می‌دهد.

در واقع همین محور "جدایی دین از سیاست" مورد توجه دکتر بشریه و سعید حجاریان قرار گرفته که باعث شد دکتر بشیریه دست به ترجمه‌ی کتابی ۳۵۰ ساله بزند و شاگرد کار استاد را سترگ و بی‌نظیر بخواند. یک سال قبل از انتشار ترجمه لویاتان در سال ۱۳۷۹ بود که دکتر بشیریه در جلسه‌ی علمی که در دفتر مطالعات و تحقیقات وزارت کشور برگزار شد اسم شب تئوری خود را گفت: "ایران راهی جز توسعه سیاسی ندارد."

در سال ۱۳۸۱ دکتر بشیریه رساله مهمی با نام "دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران / دوره جمهوری اسلامی" منتشر کرد. دکتر حسین بشیریه در این کتاب پس از تحلیل طبقاتی و سیاسی دولت جمهوری اسلامی آن را در قالب سه دوره تاریخی صورت‌بندی می‌کند:

۱) دولت ایدئولوژیک جامع القوا (دولت مهندس میرحسین موسوی: ۶۸ - ۱۳۶۰)

۲) دولت دموکراسی صوری (دولت هاشمی رفسنجانی ۷۶ - ۱۳۶۸)

۳) دولت شبه دموکراتیک (دولت سیدمحمد خاتمی ۷۶ - ۱۳۸۴)

خواندن این کتاب می‌تواند به شما بگوید دولت‌های آینده‌ جمهوری اسلامی چه شکلی و دارای چه ظرایفی هستند. دکتر بشیریه در کتاب "موانع توسعه سیاسی در ایران" با نشان دادن ریشه‌های بحران در دولت پهلوی راهکارهایی ارائه کرده است. ولی در اصل نگاه دکتر بشریه به ساخت قدرت و جامعه‌شناسی سیاسی جمهوری اسلامی است. در این کتاب به جای پهلوی از جمهوری اسلامی استفاده کنید بهتر می‌توانید به عمق کلمات دکتر بشریه پی ببرید.

برای مثال ایشان در فصل ابزارهای قدرت "دولت مطلقه" از حزب دربار، ارتش که در راس آن فرمانده کل قوا قرار دارد، درآمدهای نفتی و بورکراسی متمرکز نام می‌برد. دکتر بشیریه معتقد است ایران همچون کشورهایی مثل شوروی کمونیستی، آلمان نازی، ژاپن و اسپانیا فرانکو از راه "اصلاحات از بالا" می‌تواند وارد جهان نو شود. کشورهایی که با پشت سر گذاشتن تجربه توتالیتریسم پا به دنیای مدرن گذاشتند. ایشان در این کتاب مهمترین لوازم توسعه سیاسی را چنین بر می‌شمارند:

۱. سازمان‌یابی گروهها و نیروهای اجتماعی ۲. آزادی آنها در مشارکت و رقابت سیاسی ۳. وجود مکانیسمهای حل منازعه نهادمند در درون ساختار سیاسی ۴. خشونت‌زدایی از زندگی سیاسی ۵. کیش‌زدایی "جدایی دین از سیاست" در جهت تقویت ثبات سیاسی ۶. مشروعیت چارچوبهای نهادی و قانونی برای رقابت و سازش سیاسی

در این کتاب دکتر بشیریه اعتقاد دارد در نگرش علمی یا دترمینیستی به هر حال توسعه سیاسی تابعی از گسترش شهرنشینی و اقتصاد شهری تلقی می‌شود. بحثی درباره موانع تاریخی و ساختاری توسعه سیاسی در ایران را باز و ساختار قدرت سیاسی، شکاف‌ها و چندپارگی‌های اجتماعی و فرهنگی در ایران به عنوان موانع اصلی توسعه معرفی و تحلیل می‌کند. استدلال اصلی ایشان این است که تکوین ساخت دولت مطلقه همراه با گسترش چندپارگی‌های اجتماعی و فرهنگی و تداوم و تقویت فرهنگ پدرسالارانه موانع اصلی توسعه سیاسی در ایران بوده‌اند.

دکتر بشیریه طی سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۷۶ در موسسه آموزش عالی باقرالعلوم قم مشغول به تدریس بوده است. موسسه‌ای که زیر نظر آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی اداره می‌شود و همه به خوبی می‌دانند ایشان مهمترین منتقد اصلاحات سیاسی و فکری در ایران هستند.

شاید سوال کنید چطور ممکن است دکتر بشیریه که در موسسه صندوق ملی دموکراسی یا NED (یکی از بزرگترین عوامل پشت‌پرده‌ی کودتا بر ضد هوگو چاوز در سال ۲۰۰۳ بوده است) خدمت کرده، سالها قبل در جایی در مقام استادی حضور داشته که زیر نظر مستقیم آیت‌الله مصباح‌یزدی اداراه می‌شده؟

خوب است بدانید در دهه هفتاد موسسه امام صادق(ع) در تهران با هدف واکسیناسیون دانشجویان مومن از عقاید غربی، از اساتید غرب‌دیده دعوت کرد در آنجا به تدریس مشغول شوند، تا دانشجویان دانشگاه امام صادق آب را از سرچشمه بنوشند و در برابر آن واکسینه شوند.

بدین صورت نه فقط دکتر حسین بشیریه بلکه پای سعید حجاریان، چنگیز پهلوان، هوشنگ مهدوی، داوود باوند و... که در سکولار بودن این افراد هیچ جای شکی نیست. به مراکز زیرنظر آیت‌الله مصباح یزدی رسید.

در سال ۱۳۷۳ درس "نظریه‌های جدید در علم سیاست" که توسط دکتر بشیریه برای دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) ارائه و تدریس شده بود توسط همین دانشگاه منتشر گردید. دکتر بشیریه در سال ۱۳۷۵ با ترجمه "نقد در حوزه عمومی" یورگن هابرماس را به دانشجویان ایرانی معرفی کرد.

پانوشت:

:: آثار منتشر شده از دکتر بشیریه

 
1- The state and revolution in iran. St. Martin’s press, New York, 1984 2- انقلاب و بسيج سیاسی, انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول 1372

۲- نظریه‌های جدید در علم سیاست، دانشگاه امام صادق، ۱۳۷۳

3- دولت عقل: ده گفتار در فلسفه و جامعه شناسی سیا, نشر علوم نوین, 1374 4- جامعه شناسی سياسی: نقش نيروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، نشر ني، چاپ اول 1374

5- تاريخ انديشه‌های سياسی در قرن بيستم، جلد اول: انديشه‌های ماركسیستی، نشر نی، چاپ اول 1376

6- جامعه شناسی تجدد، انتشارات نقد و نظر، 1378

7- دولت و جامعه مدنی: گفتمان‌های جامعه شناسی سياسی، انتشارات نقد و نظر، 1378

8- تاريخ انديشه‌های سیاسی در قرن بيستم، جلد دوم: ليبراليسم و محافظه كاری، نشر نی، چاپ اول 1378

9- جامعه مدنی و توسعه سياسی در ايران: گفتارهایی در جامعه شناسی سياسی، نشر علوم نوين، 1378

10- سیری در نظريه‌های جديد در علوم سیاسی نشر علوم نوين، 1378

11- نظریه‌های فرهنگ در قرن بيستم، نشر آينده پويان، 1379

12- موانع توسعه سیاسی در ايران، نشر گام نو، 1380

13- درسهای دموكراسی براي همه، نشر نگاه معاصر، 1380

14- آموزش دانش سياسی نشر نگاه معاصر، 1380

15- ديباچه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی ايران: دوره جمهوری اسلامی، نگاه معاصر، 1381

 

:: ترجمه

16- شرح و نقدی بر فلسفه اجتماعی و سياسی هگل، نوشته جان پلامناتز، نشر نی، چاپ اول 1367

17- ريشه‌های اجتماعی ديكتاتوری و دموكراسی نوشته برينگتون مور، مركز نشر دانشگاهي، 1369

18- ريشه‌های اجتماعی ديكتاتوری و دموكراسی، نوشته برینگتون مور‌، مركز نشر دانشگاهي، 1369

19- نظريه‌های دولت، نوشته اندرو وینسنت، نشر نی، چاپ اول 1371

20- یورگن هابرماس: نقد در حوزه عمومی، نوشته رابرت هولاب، نشر نی، چاپ اول 1375

21- هابز، نوشته ریچارد تاک طرح نو، 1376

22- میشل فوكو: فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک، نوشته دریفوس و رابينو، نشر نی، چاپ اول 1376

23- لویاتان، نوشته توماس هابز، نشر نی، 1380

24- جريان‌های بزرگ در اندیشه غرب، نوشته وان بومر‌، انتشارات باز، 1380

 

گرایش تخصصی دکتر بشیریه:

كارشناسی: تئوریهای انقلاب

كارشناسی ارشد: جامعه شناسی سياسی

دكترا: جامعه شناسی ایران- انديشه سیاسی در ايران

جانشينى پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ؛ انتقال كاريزما

پس از وفات پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، جانشینی ایشان مهم‏ترین مسأله‏ی مطرح در جامعه‏ی اسلامی بود. علاوه بر امام علی علیه‏السلام ـ به عنوان چهره‏ی شاخص اهل بیت علیهم‏السلام ـ گروه‏ها و جریانات فکری دیگری مدعی دستیابی به خلافت بودند. آنان به منظور تحت‏الشعاع قرار دادن علی علیه‏السلام در افکار عمومی، و شکستن انحصار جاذبه‏ی کاریزمایی او، به معرفی و تقویت نهاد کاریزمایی صحابه برای رقابت با اهل‏بیت علیهم‏السلام ، در مرجعیت فکری جامعه پرداختند. در بُعد فرهنگی از ابزارهایی چون سیاست منع حدیث، طرح عدالت و صحت اجتهاد صحابه، جعل حدیث و... بهره گرفتند؛ این جریان طی قرن‏های بعدی استمرار یافته، سازماندهی و تقویت شد.

در این مقاله این تلاش‏ها در قالب نظریه‏ی روزمرگی کاریزمای ماکس وبر، مورد بررسی قرار می‏گیرد.

واژه‏های کلیدی: خلافت، جانشینی پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، کاریزما، اهل‏بیت علیهم‏السلام ، صحابه.

ادامه نوشته

تحليل نيم قرن سياستهاي تبليغي امويان در شام

زبان: فارسي نویسنده: فهيمه فرهمندپور چاپ اول: 1378 تعداد صفحات: 188 نام انتشارات: اميركبير شابک : 5-0504-00-964 بهای کتاب:6000ریال

در اين كتاب از اختلافات اعتقادي و برخوردهاي سياسي و كينه هاي جاهلي بني اميه و بني هاشم سخن به ميان رفته است . همچنين نبرد صفين و شكل گيري حكميت صلح امام حسن (ع) و معاويه و سلطه تبليغي او بر شام مورد بررسي قرار گرفته است . سپس استعمار نوين اموي و سياستهاي ضد علوي و مبارزه با رشد تشيع و در انتها ، حكومت يزيد و عصاره پنجاه سال سلطه معاويه به رشته تحرير درآمده است

معنا و ماهیت دموکراسی

 

اساساً دموکراسی مدرن، پارادایمی است که همه ایدئولوژی‌ها و اندیشه‌های سیاسی- اجتماعی- اقتصادی مدرن از خاک آن روییده و می‌رویند و در ذیل آن قرار می‌گیرند و دموکراسی اومانیستی در حکم مادر تمامی آنهاست. همه اقسام و اشکال دموکراسی مدرن به دلیل ماهیت اومانیستی‌شان، خصیصه سکولاریستی و ضد دینی دارند و چون تمامی اقسام و اشکال دموکراسی مدرن [اعم از فردگرا یاجمع‌گرا] حالت‌ها و کیفیت‌های مختلف سیطره نفس اماره هستند فلذا...